Rosas

“A rose is a rose is a rose.”
Gertrude Stein.

Muziek en geometrie hebben altijd een centrale rol gespeeld in het werk van Anne Teresa De Keersmaeker. In Mystery Sonatas / for Rosa worden deze elementen met elkaar verbonden door een symbool: de roos. In de kunst en literatuur heeft de roos van oudsher een symbolische betekenis, waar ze vaak voor geheimhouding en mysterie staat. ‘Sub rosa’ – wat Latijn is voor ‘onder de roos’ – verwijst naar ‘iets wat niet wordt gezegd’, maar hier kunnen we die uitdrukking lezen als ‘iets wat wél wordt gedanst’.

Het oeuvre van De Keersmaeker is met tal van muziekstukken vervlochten en nu voegt ze met de “Mystery” or “Rosary” sonatas van Heinrich Ignaz Franz Biber nog een stuk aan de lijst toe. De Mysteriesonates zijn rond 1676 geschreven en vormen een muzikale vertaling van de vijftien Heilige Mysteriën uit het leven van de Maagd Maria. De sonates hadden een religieus doel, ze zijn gecomponeerd om mensen te begeleiden bij het bidden van de rozenkrans. Net zoals de rozenkrans doorgaans in drie ‘tientjes’ is verdeeld, zijn de Mysteriesonates van Biber in drie cycli verdeeld: vijf Blijde, vijf Droeve en vijf Glorierijke sonates. 

Hoewel de muziek uit Bijbelse verhalen voortvloeit, nodigt ze ook uit om te dansen. In de sonates zijn muzikale dansvormen zoals gigues, allemandes, en courantes terug te vinden. Het werk van Biber is een rijke inspiratiebron voor een choreografie omdat dans hier met getallensymboliek en een cyclische benadering wordt gecombineerd. Net als in andere voorstellingen van De Keersmaeker vertrekt de choreografie uit een basisfrase, die dit keer door herinneringen aan het verleden wordt gecreëerd. Cirkelvormen, herhalingen en bloembladachtige patronen evolueren samen met de muziek.

In deze choreografie staan rozen niet alleen voor schoonheid, maar ook voor verzet: geen rozen zonder doornen. Het dansende lichaam, alleen of in groep, wordt een daad van verzet die mogelijk wordt gemaakt door de virtuoze, sterk verhalende muziek van Biber. 

In de sonates wordt gebruik gemaakt van de intrigerende scordatura-techniek, waarbij de viool afwijkend is gestemd en de noten op de partituur bijgevolg anders klinken. Deze uiterst virtuoze techniek wordt live uitgevoerd door violiste Amandine Beyer en haar ensemble Gli Incogniti. Ze staan op het toneel met zeven dansers die zich door de sonates bewegen. 

Deze voorstelling is opgedragen aan vrouwen die verzet plegen: Rosa Bonheur, Rosa Luxemburg, Rosa Parks, Rosa Vergaelen en Rosa, de vijftienjarige klimaatactiviste die tijdens de Belgische overstromingen in 2021 om het leven kwam.